Nowa możliwość wykupu nieruchomości położonych na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią

27 sierpnia 2025 r. na stronach Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu pojawił się wpis (LINK) nieco odważniej niż do tej pory informujący o prawie Wód Polskich do występowania z inicjatywą dokonywania wykupu nieruchomości na terenach szczególnie zagrożonych powodzią. Prawo to wynikało od początku wprost z Ustawy z dnia 9 maja 2025 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi oraz niektórych innych ustaw. Mimo to nie był to do tej pory rekomendowany wykupu. A już na pewno nie wspominano do tej pory o możliwości zgłaszania przez właścicieli chęci skorzystania z oferty wykupu tym właśnie sposobem (wynikającym z art. 258a, dotyczącym stref o zagrożeniu powodziowym 10% i skutkującym premią 20% w przypadku przyjęcia oferty wykupu przez właściciela nieruchomości).

Jedynym wyraźnie preferowanym przez Wody Polskie sposobem do tej pory był wykup nieruchomości przeznaczonych do rozbiórki, znajdujących się w znacznie rozleglejszej strefie 1% zagrożenia powodziowego.

I tu jest istotna różnica, bo tylko w strefie 10% zagrożenia powodzią Wody Polskie mogą, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, nabywać z własnej inicjatywy – za zgodą właściciela – nieruchomości, jeżeli jest to uzasadnione potrzebą zapewnienia skutecznej ochrony przeciwpowodziowej.

Za szczególnie uzasadnione przypadki uznaje się w szczególności sytuacje, w których:

1) nabycie nieruchomości umożliwia swobodny spływ wód powodziowych,
2) położenie nieruchomości ma kluczowe znaczenie dla ochrony przeciwpowodziowej,
3) wartość zabudowy, infrastruktury lub mienia znajdującego się na nieruchomości nie stanowi przeszkody dla jej wykorzystania w celu ochrony przeciwpowodziowej,
4) korzyści wynikające z nabycia przewyższają koszty nabycia oraz ewentualnej rozbiórki zabudowy.

Poniżej obszerny cytat istotnego tu fragmentu ustawy, jeśli nie chcesz teraz szczegółów- możesz przejść DALEJ

5) po art. 258 dodaje się art. 258a i art. 258b w brzmieniu:
„Art. 258a. 1. W szczególnie uzasadnionych przypadkach Wody Polskie mogą nabywać, w imieniu i na rzecz
Skarbu Państwa, za zgodą właściciela nieruchomości, zlokalizowane na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią,
na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest wysokie i wynosi co najmniej 10 %, w celu zapewnienia
skutecznej ochrony przeciwpowodziowej.
2. Za szczególnie uzasadnione przypadki, o których mowa w ust. 1, uznaje się sytuacje, w których istnieje potrzeba:
1) zapewnienia swobodnego spływu wód powodziowych przez teren danej nieruchomości, gdy jednocześnie okoliczności dotyczące danej nieruchomości, w tym między innymi jej umiejscowienie względem cieku wodnego
oraz ukształtowanie terenu przemawiają za tym, że powinien on zostać wykorzystany na wskazany powyżej cel,
a równocześnie intensywność, charakter i wartość materialna, historyczna, artystyczna lub kulturowa istniejącej
na tej nieruchomości zabudowy, uwzględniając także związek tej zabudowy z zabudową istniejącą na nieruchomościach sąsiednich, nie stanowią przeszkody do jej usunięcia oraz korzyści płynące z zajęcia danej nieruchomości na cele ochrony przeciwpowodziowej przewyższają koszty finansowe i społeczne związane z nabyciem
nieruchomości i ewentualną koniecznością usunięcia z niej zabudowy;
2) zapewnienia ochrony ludności i mienia przed powodzią przez umożliwienie mieszkańcom budynków zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku powodzi zmiany miejsca zamieszkania, gdy jednocześnie okoliczności dotyczące danego budynku, w tym między innymi umiejscowienie danego budynku względem cieku wodnego,
ukształtowanie terenu, na którym budynek się znajduje, rodzaj i intensywność zabudowy sąsiadującej z danym
budynkiem, stan techniczny budynku przed jego zniszczeniem lub uszkodzeniem, wartość historyczna, artystyczna lub kulturowa danego budynku lub całego zespołu zabudowy, w obrębie którego się znajduje, oraz liczba
osób zamieszkująca dany budynek przemawia za tym, że odbudowa lub remont danego budynku są niecelowe,
biorąc pod uwagę, że nie ma możliwości wyłączenia lub zminimalizowania w wystarczającym stopniu zagrożenia jego ponownym zniszczeniem lub uszkodzeniem takiego budynku w wyniku powodzi.
3. W przypadku, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, nabyciu mogą podlegać:
1) nieruchomości, na których są posadowione budynki mieszkalne zgodnie z definicją zawartą w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych (PKOB), z wyłączeniem budynków zamieszkania zbiorowego według definicji
znajdującej się w PKOB;
2) lokale stanowiące przedmiot odrębnej własności znajdujące się w budynkach mieszkalnych, o których mowa
w pkt 1.
4. W przypadku, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, nabyciu mogą podlegać również nieruchomości, na których
znajdują się budynki o innym przeznaczeniu niż określone w ust. 3 lub nieruchomości niezabudowane, o ile ze względów bezpieczeństwa powodziowego istnieje potrzeba całkowitego usunięcia zabudowy z terenu, na którym są zlokalizowane już nabyte w trybie ust. 2 pkt 2 budynki mieszkalne wskazane w ust. 3 pkt 1, i przeznaczenia tego terenu na
potrzeby ochrony przeciwpowodziowej.
Dziennik Ustaw – 17 – Poz. 680
5. W celu ustalenia terenów obejmujących nieruchomości, o których mowa w ust. 1, z których z uwagi na szczególnie uzasadnione przypadki wskazane byłoby nabywanie nieruchomości, Wody Polskie mogą wystąpić o opinię do
właściwej gminy, w której wystąpiła powódź.
6. Nabycia nieruchomości, o których mowa w ust. 1, z wyjątkiem nieruchomości, o których mowa w ust. 2 pkt 2,
dokonuje się po cenie rynkowej powiększonej o 20 %. Podstawę ustalenia ceny stanowi wartość rynkowa nieruchomości określona przez rzeczoznawcę majątkowego.
7. Nabycia nieruchomości, o których mowa w ust. 2 pkt 2, dokonuje się po cenie odpowiadającej wartości rynkowej gruntu powiększonej o wartość naniesień w postaci budynków mieszkalnych zlokalizowanych na tej nieruchomości oraz lokali mieszkalnych i użytkowych stanowiących odrębny przedmiot własności znajdujących się w budynkach mieszkalnych, przyjmując wartość 1 m2 powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego
z dnia poprzedzającego dzień wystąpienia powodzi, oraz o wartość pozostałych naniesień, o ile występują. Ustalona
w ten sposób cena podlega powiększeniu o 20 %.
8. Dla określenia wartości 1 m2 powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego w dniu
poprzedzającym dzień wystąpienia powodzi przyjmuje się, że wartość 1 m2 odpowiadała wartości ostatnio ogłoszonego
przed tym dniem wskaźnika przeliczeniowego kosztu odtworzenia 1 m2 powierzchni użytkowej budynków mieszkalnych w rozumieniu art. 2 pkt 12 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie
gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2023 r. poz. 725) dla województwa albo gminy, na terenie której znajdował się ten budynek lub lokal.
9. Wody Polskie do dnia 30 czerwca każdego roku ustalają i przekazują do ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej zapotrzebowanie na niezbędne środki finansowe związane z planowanymi na przyszły rok nabyciami
nieruchomości na podstawie ust. 1, wraz z uzasadnieniem wyboru danych nieruchomości do nabycia, mając na uwadze
stopień zniszczenia w wyniku powodzi obiektów budowlanych znajdujących się na tych nieruchomościach oraz wpływ
tych obiektów na ochronę przeciwpowodziową, w szczególności utrudnienia swobodnego spływu wód powodziowych.
10. Zapotrzebowanie, o którym mowa w ust. 9, otrzymane od Wód Polskich jest przekazywane za pośrednictwem ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej do ministra właściwego do spraw budżetu.
Art. 258b. Do nabycia nieruchomości, o których mowa w art. 258 ust. 7 pkt 2, lub w trybie, o którym mowa
w art. 258a, nie stosuje się przepisów art. 27a ustawy z dnia 16 września 2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi (Dz. U. z 2024 r. poz. 654, 1473, 1635 i 1717 oraz z 2025 r. poz. 620 i 680).”;
6) w art. 478 po pkt 6 dodaje się pkt 6a w brzmieniu:
„6a) wbrew przepisowi art. 175a ust. 1 na obszarze nieruchomości, które zostały nabyte przez Wody Polskie na podstawie art. 258a ust. 1 i art. 17–21 ustawy z dnia 9 maja 2025 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach
związanych z usuwaniem skutków powodzi oraz niektórych innych ustaw, buduje, rozbudowuje lub odbudowuje
obiekty budowlane lub wykonuje inne obiekty lub urządzenia,”;
7) po art. 569 dodaje się art. 569a w brzmieniu:
„Art. 569a. 1. Maksymalny limit wydatków z budżetu państwa, będących skutkiem finansowym wejścia w życie
ustawy z dnia 9 maja 2025 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków
powodzi oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 680), przeznaczonych na nabycie nieruchomości przez Wody
Polskie, o którym mowa w art. 258a, wynosi 800 000 000 zł, w tym w roku:
1) 2025 – 0 zł;
2) 2026 – 50 000 000 zł;
3) 2027 – 50 000 000 zł;
4) 2028 – 100 000 000 zł;
5) 2029 – 100 000 000 zł;
6) 2030 – 100 000 000 zł;
7) 2031 – 100 000 000 zł;
8) 2032 – 100 000 000 zł;
9) 2033 – 100 000 000 zł;
10) 2034 – 100 000 000 zł.
Dziennik Ustaw – 18 – Poz. 680
2. Wysokość środków finansowych określonych w ust. 1 przeznaczonych na poszczególne lata na nabycie nieruchomości przez Wody Polskie, o którym mowa w art. 258a, będzie uzależniona od dostępności środków budżetowych i ustalana w trakcie prac nad projektem ustawy budżetowej.
3. Minister właściwy do spraw gospodarki wodnej monitoruje wykorzystanie limitu wydatków, o którym mowa
w ust. 1.
4. W przypadku przekroczenia lub zagrożenia przekroczeniem przyjętego na dany rok budżetowy maksymalnego
limitu wydatków określonego w ust. 1 minister właściwy do spraw gospodarki wodnej wdraża mechanizm korygujący,
polegający na niepodejmowaniu działań w sprawie kolejnych nabyć, o których mowa w ust. 1.”.

Mapa zasięgu stref 10% i 1% zagrożenia powodziowego

(dla wygody warto rozszerzyć na pełny ekran kliknięciem ikonki "⤢" w prawym dolnym rogu mapy). W razie potrzeby w spisie kategorii można  wyłączać widok niepotrzebnej strefy. 

Bystry a szczególnie bezpośrednio zainteresowany obserwator zauważy natychmiast, że strefy zagrożenia powodziowego istnieją tylko dla głównych cieków. Prawo wykupu przez PGW Wody Polskie jest ograniczone przez ustawodawcę do obszarów właśnie formalnie figurujących na mapach zagrożenia powodziowego. Dołożyłem wszelkich starań, aby powyższa mapa odzwierciedlała dokładnie zasięg stref zagrożenia. Niemniej wyrocznią jest tutaj ISOK a ostateczną wyrocznią: PGW Wody Polskie rozpatrujace wnioski o wykup. I tego się trzymajmy. Wszelkie zawarte w niniejszym wpisie informacje i opinie proszę traktować jako poglądowe, nie mogą one stanowić podstawy do czynności urzędowych. Jeśli poglądowymi informacjami na temat faktycznych rozmiarów obszaru zalewu chcesz się tutaj podzielić, to jest na to miejsce w komentarzach. Możesz również dodać punkt na mapie, uzupełniając go np. własnymi zdjęciami dokumentującymi poziom wody w obszarach, które nie zostały ujęte w powyższych oficjalnych strefach zagrożenia powodziowego. Punkt dodaje się tak jak w wideo poniżej