Rudawa – dzwony kościoła  Podwyższenia Krzyża Świętego

Fot: Jacek Halicki

 Rudawa – dzwony kościoła  Podwyższenia Krzyża Świętego

Co prawda, ani Naetius w 1561 r., ani Keck w 1631 r., na których często się powołuję,  nie napisali w księgach dekanalnych nic o dzwonach w Stuhlseifen, ale korzystający ze źródeł w postaci  ksiąg parafialnych parafii Rosenthal (Różanka) Joseph Kögler  podaje, że już w 1631 r. znajdował się tu cmentarz grzebalny, na którym początkowo znajdowała się drewniana wieża z dzwonem.[1]

N/z: kośćiół w Rudawie przed 1945 rokiem. Fot: http://www.grafschaft-glatz.de/bilder/habelsch/stuhls.htm

W dniu 17 stycznia 1693 r., na prośbę gminy Stuhlseifen, praski konsystorz arcybiskupi zezwolił na budowę kaplicy cmentarnej z drewna na koszt tej gminy, która powstała w 1695 r. a poświęcono ją 8 października 1696 r., pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. W jej miejsce w 1769 r. zbudowano obecny solidny kościół z wieżą, który został poświęcony w niedzielę po Świętym Michale i odprawiono w nim pierwsze nabożeństwo. W 1803 r. dzwonnica została wyposażona w nowy hełm, a gałka została założona 7 września.[2]

N/z: kościół w Rudawie - stan współczesny. Fot: Jacek Halicki CC BY 4.0 pl

Na znajdującej się we frontowej części kościoła dzwonnicy solidnej wieży, z widokiem spod hełmu  na zewnątrz, w owym czasie wisiały dwa dzwony. Na największym z nich można przeczytać następującą inskrypcję: „RESPICE NOS PIA VIRGO MARIA”, co w tłumaczeniu brzmi: : „WEJRZYJ NA NAS, KOCHANA DZIEWICO MARYJO”. [3]

N/z: kościół w Rudawie - lata 1930 - 1940. Fot: maras° - zbiory prywatne, w: https://polska-org.pl/9020406,foto.html?idEntity=523532

W środkowej części płaszcza, na, jak pisał Kögler,  „wieczornej stronie” (widocznej od zachodu? – przyp. aut.)  znajdowała się kolejna inskrypcja: „HAEC CAMPANULA FUSA EST IN HONOREM SS. OMNIUM”,  czyli: „TEN DZWON ZOSTAŁ ODLANY NA CZEŚĆ WSZYSTKICH ŚWIĘTYCH”  i dalej:  „SUB REVERENDO DNO FRANCISCO HUBRICH PAROCHO HUJUS COEMETERII ANNO 1659”, czyli: „POD KSIĘDZEM FRANCISEM HUBRICHEM - PROBOSZCZEM  TEGO  CMENTARZA,W 1659 ROKU.”[4]

Na nazwanej przez Köglera „poranną” (przypuszczać należy, że przeciwległa, widziana od wschodu strona płaszcza – przyp. aut.) stronie tego dzwonu znajdowała się plakieta z wizerunkiem Marii Świętej  oraz inskrypcja: „S. MARIA ORA PRO NOBIS”, czyli:  „ŚWIĘTA MARIO MÓDL SIĘ ZA NAMI.” Po tej samej stronie, poniżej – wymieniono prawdopodobnie donatorów tego dzwonu. Figurują tam następujące osoby:  „MM. FRANKENBERGER, K. SCHREIBER, NICLAS STRAUCH I HANS STRAUCH ZU STUHLSEIFEN”.[5]

N/z: dzwonnica kościoła w Rudawie. Fot: https://odtur.pl/atrakcje/poniatow-kosciol-pw-podwyzszenia-krzyza-swietego-w-rudawie-9293.html

Wymieniony tu Michael Frankenberger w roku odlania dzwonu kupił w Rudawie Wolne Sędziostwo i sprawował je do 1663 r. Nazwiska Strauch też związane są z funkcją Wolnego Sędziego. 

Kolejna inskrypcja poświęcona była odlewnikowi i brzmiała: „HRISTOPH HERRMSDORF ODLAŁ MNIE W NEYS”. Na małym dzwonie z kolei, według Köglera, widniała tylko data jego odlania, tj.  1724.[6] 

Dziś nie wiadomo, co stało się z tymi dwoma dzwonami. Nie natrafiłem na żadną wzmiankę, przypuszczam jednak, że mogły ulec rekwizycji w czasie I Wojny Światowej. Nie natrafiłem też na żadną informację związaną z poświęceniem nowych trzech dzwonów w dniu 16 listopada 1930 r., ale choćby ten fakt rodzi przesłankę do przyjęcia, że poprzednie zostały zabrane na cele wojenne.  Typowym bowiem dla okresu międzywojnia było, że parafie chciały odtworzyć swój „stan posiadania” Dziś, jak wiem z prywatnego źródła, tych dzwonów też nie ma. Prawdopodobnie również uległy rekwizycji, tym razem w czasie II Wojny Światowej, ale informacja ta wymaga jeszcze weryfikacji.

  N/z: pamiątka poświęcenia dzwonów w Rudawie. Fot: maras° - zbiory prywatne  w: https://polska-org.pl/9277173,foto.html?idEntity=523532

Nie udało się zdobyć żadnych informacji o tych dzwonach. Po powiększeniu fragmentu zdjęcia możemy przypuszczać tylko, że na największym z nich widoczna jest plakieta  symbolizująca Podwyższenie Krzyża Świętego. Po lewej stronie płaszcza, pod wieńcem z motywami roślinnymi prawdopodobnie inskrypcja o nieznanej na chwilę obecną treści.

 N/z: powiększenie największego z dzwonów na podstawie: Fot: maras° - zbiory prywatne w: https://polska-org.pl/9277173,foto.html?idEntity=523532

Płaszcz średniego dzwonu udekorowany   plakietą z prawdopodobnie wizerunkiem Marii Świętej z Dzieciątkiem Jezus. U góry płaszcza ornament roślinny, poniżej którego po lewej stronie Marii Świętej inskrypcja. Poniżej plakiety również widoczna inskrypcja, niestety, przy tej jakości zdjęcia też nie do odczytania.

 N/z: powiększenie średniego dzwonu na podstawie: Fot: maras° - zbiory prywatne w: https://polska-org.pl/9277173,foto.html?idEntity=523532

I wreszcie mały dzwon, udekorowany na płaszczu wizerunkiem świętego. U góry płaszcza ornament roślinny, poniżej, po lewej stronie inskrypcja, w dolnej części płaszcza również inskrypcja, obydwie nie do odczytania.

 W związku z dużą ilością pytań, zwłaszcza związanych z dzwonami prezentowanymi na końcu mojego przekazu, a także brakiem wiedzy, na temat aktualnego zagospodarowania dzwonnicy, zwracam się z gorącym apelem o wsparcie w tej kwestii, by móc uzupełnić historię dzwonów w Rudawie

  N/z: powiększenie małego dzwonu na podstawie: Fot: maras° - zbiory prywatne w: https://polska-org.pl/9277173,foto.html?idEntity=523532