Droszków – dzwony kościoła  p. w. św. Barbary

Fot:  twajda° w: https://polska-org.pl/4102029,foto.html

Droszków – dzwony kościoła  p. w. św. Barbary

 Niewiele informacji zachowało się w dostępnych mi źródłach o dzwonach w kościele p. w. św. Barbary w Droske, Droschke czy też  Droschkau, czyli dzisiejszym Droszkowie. Co więcej dostępne opracowania, o dziwo, podają, że jeden dzwon w Droszkowie ujawnił dopiero Hieronim Keck w 1631 r. Tymczasem, po wnikliwej lekturze księgi dekanalnej popełnionej w 1560 r. przez Christophorusa Naetiusa, znalazłem w niej jego zapis o dwóch dzwonach w tutejszym kościele, a w zasadzie kaplicy grzebalnej, ufundowanej w 1405 r. przez  zamożnego Henniga z Jaszkowej Górnej.[1]

N/z: fragment tekstu księgi dekanalnej poświęcony inwentaryzacji kościoła w Droszkowie w: Naetius, Keck, Constitutiones Synodi Comitatus Glacensis... s. 42

 Siedemdziesiąt lat później wspomniany już przeze mnie dziekan kłodzki - Hieronim Keck w czasie kolejnej wizytacji kanonicznej, odnotował faktycznie jeden dzwon w Droszkowie, co oznacza ubytek jednego dzwonu w stosunku do stanu z 1560 r. Przyczyną zniknięcia jednego dzwonu mogło być równie dobrze jego uszkodzenie / zniszczenie, jak i, co chyba bardziej prawdopodobne – rabunek w czasie wojny trzydziestoletniej.  Dostępne opracowania podają też, że w 1652 r. w kościele zawisł kolejny dzwon, niestety nie wiadomo, czy w miejsce starego, czy też jako uzupełnienie.[2] Ciekawostką jest fakt potwierdzenie istnienia kaplicy  jako kościoła filialnego przez wystawiony w 1493 w Rzymie dokument.

N/z: fragment tekstu księgi dekanalnej poświęcony inwentaryzacji kościoła w Droszkowie w: Naetius, Keck, Constitutiones Synodi Comitatus Glacensis... s. 95

Dużą trudność stanowiło dla mnie dotarcie do innych informacji o dzwonie z Droszkowa, poza tym, że prawdopodobnie przetrwał wszystkie zawieruchy dziejowe. Liczyłem, że być może, np. podczas ostatniego remontu dachu w 2017 r. ktoś wykonał dokumentację fotograficzną, na której został uwieczniony również i dzwon i dlatego zaapelowałem do mieszkańców i lokalnych eksploratorów historii o pomoc w rozwinięciu tego albumu.

N/z: kościół w Droszkowie przed 1945 r. Fot. : lkk°, w: https://polska-org.pl/747198,foto.html?idEntity=531377

 Mój apel spotkał się z pozytywnym odzewem i dzięki  pomocy Pani Agnieszki Wideł oraz Pani Lucyny Kubickiej – współautorki  opracowania historii Droszkowa,  mogę kontynuować swoją pracę. Dziś wiem, że na dzwonnicy znajdują się dwa dzwony; „dzwon śmierci” i (na drugim planie) i dzwon św. Barbary ( z przodu z prawej strony zdjęcia).[3]

N/z: dzwony w dzwonnicy kościoła p. w. św. Barbary w Droszkowie. Fot; Agnieszka Wideł

„Dzwon śmierci” to mniejszy z dzwonów. Odlany został w 1652 r., czyli dzwoni już w Droszkowie od 373 lat.  N/z. widok ogólny dzwonu z jarzmem, dźwignią nim poruszającą i liną.

N/z: "dzwon śmierci" w dzwonnicy kościoła p. w. św. Barbary w Droszkowie. Fot; Agnieszka Wideł

Dzwon wyposażony jest w sześcioramienną koronę o kabłąkach bez zdobień. Przymocowany jest do jarzma, wyniesionego w środkowej części i okutego na końcach ramion stalową taśmą, przy pomocy trzech stalowych cybantów zamkniętych od góry śrubunkami.

N/z: cybanty i korona "dzwonu śmierci" w dzwonnicy kościoła p. w. św. Barbary w Droszkowie. Fot; Agnieszka Wideł

Na hełmie dzwonu – dookólny ornament roślinny w formie odwróconej girlandy, zamknięty od dołu półwałkiem. Na szyi (najwęższym miejscu dzwonu – przyp. aut.) , na styku hełmu z płaszczem  zamknięta od góry i od dołu  zgrubionymi półwałkami inskrypcja. Poniżej – kolejny półwałek do którego podwieszony ornament w formie roślinnej girlandy.

N/z: szyja "dzwonu śmierci"z inskrypcją i ornamentem w dzwonnicy kościoła p. w. św. Barbary w Droszkowie. Fot; Agnieszka Wideł

Treść inskrypcji stanowi fragment Psalmu 95  „Corda Vestra” , zapisany w j. łacińskim i  brzmiący: „HODIE SI VOCEM EIUS AUDIERITIS. NOLITE OBDURARE” , co w tłumaczeniu brzmi:  „Dziś, gdy głos Jego usłyszycie, nie zatwardzajcie serc swoich”[4]

N/z: fragment inskrypcji "dzwonu śmierci" w dzwonnicy kościoła p. w. św. Barbary w Droszkowie. Fot; Agnieszka Wideł

W środkowej części płaszcza znajdujemy datę odlania dzwonu (1652) i wpisującą się w nią od dołu plakietę z podobizną  Matki Bożej Miłosierdzia z koroną i Dzieciątkiem Jezus w ramionach, okoloną promieniami Słońca i wieńcem. Przedstawienie Przypomina posąg Matki Bożej Łaskawej na lewym ołtarzu bocznym kościoła.

N/z: plakieta na płaszczu "dzwonu śmierci" w dzwonnicy kościoła p. w. św. Barbary w Droszkowie. Fot; Agnieszka Wideł

W dolnej części płaszcza na styku z wieńcem znajdujemy kolejno od góry; półwałek, zgrubiony półwałek, niżej kolejny półwałek. Na samym wieńcu z kolei – dwa zgrubione półwałki. Na krawędzi ust widoczne mechaniczne uszkodzenie.

N/z: wyszczerbienie ust "dzwonu śmierci" w dzwonnicy kościoła p. w. św. Barbary w Droszkowie. Fot; Agnieszka Wideł

O dziwo, wewnętrzna powierzchnia dzwonu, mimo 373 lat użytkowania zachowała się w doskonałym stanie, co świadczy o jakości materiału odlewniczego i jakości samej pracy ludwisarza.  Serce (bijak) dzwonu też nie nosi wyraźnych śladów mechanicznego zużycia.

N/z: wnętrze "dzwonu śmierci" w dzwonnicy kościoła p. w. św. Barbary w Droszkowie. Fot; Agnieszka Wideł

Drugi, stary dzwon „św. Barbary”, został poddany rekwizycji podczas I Wojny Światowej i na chwilę obecną nie wiemy,  jaki był jego los. Być może został przetopiony na cele militarne a być może przetrwał wojenne zawieruchy i dzwoni w którymś kościele w Niemczech. Jak podają źródła, został zastąpiony w  1921 roku   nowym, ważącym  2,5-centnara, dzwonem.

N/z: dzwon z 1921 r. w dzwonnicy kościoła p. w. św. Barbary w Droszkowie. Fot; Agnieszka Wideł

Dzwon z 1921 r. posiada czteroramienną koronę z kluczem. Pałąki korony ozdobione wypukłościami do złudzenia przypominającymi postaci ludzkie. Dzwon przymocowany jest do drewnianego jarzma dwoma cybantami ze stalowych płaskowników.

N/z: cybanty i korona dzwonu z 1921 r. w dzwonnicy kościoła p. w. św. Barbary w Droszkowie. Fot; Agnieszka Wideł

     N/z.: inne spojrzenie na jarzmo, koronę i cybanty.  Fot; Agnieszka Wideł

W najwęższym miejscu dzwonu, czyli jego szyi, albo inaczej ujmując na styku hełmu z płaszczem ludwisarz umieścił, zamknięty między dwoma półwałkami, dookólny pas ornamentu w postaci wieńca z liści dębu. Ma to prawdopodobnie uzasadnienie i konotację z umieszczoną na dzwonie inskrypcją, ale o tym za chwilę.

N/z: ornament dzwonu z 1921 r. w dzwonnicy kościoła p. w. św. Barbary w Droszkowie. Fot; Agnieszka Wideł

 W dolnej połowie wysokości płaszcza, zaczynając od jego poziomej osi podziału znajdujemy z kolei plakietę z bardzo dekoracyjnym, bo z wieńczącą go koroną i draperiami po obu stronach, logotypem odlewni w czterech wierszach”: FRANZ SCHILLING & SOHNE  APOLDA [GE]GOSSEN (?)”[5]

N/z: plakieta poświęcona ludwisarni na płaszczu dzwonu z 1921 r. w dzwonnicy kościoła p. w. św. Barbary w Droszkowie. Fot; Agnieszka Wideł

Po przeciwległej stronie płaszcza umieszczona została główna inskrypcja o treści: „Zum Andenken der gefallenen  Krieger  hiesiger  Gemeinde 1914 – 1918”, czyli:  „Ku pamięci poległych żołnierzy tutejszej społeczności w latach 1914-1918”.[6] Wcześniej wspomniałem o ornamencie w formie wieńca z liści dębu, który nie tylko w kulturze niemieckiej  odwołuje się do takich cnót, jak np.  odwaga, męstwo i chwała.

N/z: inskrypcja na płaszczu dzwonu z 1921 r. w dzwonnicy kościoła p. w. św. Barbary w Droszkowie. Fot; Agnieszka Wideł

 Na styku płaszcza z wieńcem ludwisarz umieścił dwa półwałki. Usta dzwonu noszą ślady nieznacznego zużycia mechaniczne. Widoczne bardzo długie serce dzwonu ze staliwa.

N/z: inskrypcja na płaszczu dzwonu z 1921 r. w dzwonnicy kościoła p. w. św. Barbary w Droszkowie. Fot; Agnieszka Wideł

Na zdjeciu poniżej widoczna wewnętrzna płaszczyzna dzwonu i mechanizm mocowania serca (bijaka). Powierzchnia ust nosi od środka ślady mechanicznego zużycia powstałe w wyniku ustawicznego uderzania w nie przez serce. 

 N/z: wnętrze dzwonu z 1921 r. w dzwonnicy kościoła p. w. św. Barbary w Droszkowie. Fot; Agnieszka Wideł