Niemojów – dzwony kościoła p. w. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny

Fot: Jarosław Sobański

Niemojów – dzwony kościoła  p. w. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny

Pierwszy, drewniany  kościół  z wieżą powstał  w Niemojowie w 1597 r., przebudowano go w 1716 r. W wieży znów znalazły swoje miejsce dwa stare dzwony z poprzedniego kościoła.[1]

N/z.: dzwon odlany w 1608 r. w kościele p.w. Najświętszej Maryi Panny w Niemojowie – wyraźnie widoczne dwa pierwsze słowa z przytoczonej  w następnym slajdzie inskrypcji. Fot: Grzegorz Rycombel

W przekładzie Marka Biszczanika  słowa Tschitschke ze wspomnianej kroniki  brzmią: „W roku 1579 mieszkańcy wznieśli tu drewniany kościół z wieżą, na której zawieszono później dwa dzwony, z których jeden zawołanie rozpoznawcze luteran „Verbum Domini manet in aeternum [z łac.: ,Słowo Boże trwa na wieki’], Bóg jeno chwałą 1608”, drugi zaś inskrypcję zawiera: „O człeku, spiesz za słowem Boga, zważ swój kres, a śmierć przyjdzie niechybnie 1602”.[2]

N/z.: dzwon odlany w 1608 r. w kościele p.w. Najświętszej Maryi Panny w Niemojowie – wyraźnie widoczne dwa kolejne słowa z przytoczonej inskrypcji. Fot: Grzegorz Rycombel

To pewnie te dwa dzwony wymienia ówczesny Dziekan Kłodzki - Hieronim Keck w swojej powizytacyjnej inwentaryzacji parafii w Niemojowie w 1631 r.[3]

N/z.: dzwon odlany w 1608 r. w kościele p.w. Najświętszej Maryi Panny w Niemojowie – wyraźnie widoczna druga część            inskrypcji: „GOT GEBIRT ALEIN” czyli w przekładzie Marka Biszczanika:  „ Bóg jeno chwałą 1608”.                                         Fot: Grzegorz Rycombel

Dzwon odlany w 1608 r. – widok na datowanie. Łatwo też dostrzec obok historycznych inskrypcji „radosną twórczość” domorosłych artystów, którzy chcieli uwiecznić swoje osoby, tu: wydrapana ordynarnie ksywa „Niko 1”

Fot: Grzegorz Rycombel

Trzeci, największy, to dar Wolnego Sędziego Franza Ruprechta, jego szwagra Antona Beschornera - Wolnego Sędziego w Starym Waliszowie, a także kilku innych dobroczyńców. Został odlany w Glatz w 1729 roku przez ludwisarza Josepha Lorcke i kosztował 284 guldenów i 28 grajcarów. Niestety, nie cieszy już swoim biciem mieszkańców Niemojowa.[4]

W Wojewódzkim Archiwum Państwowym we Wrocławiu zachowały się rachunki za ten dzwon na korzyść Lorcke z 1 sierpnia 1729 r. i pokwitowanie na kwotę 80 guldenów z  3 lipca 1730 r.[5]

Fot: M. Tureczek, Leihglocken Dzwony z obszaru Polski w granicach po 1945 r. przechowywane na terenie Niemiec, Mk i DN, 2011, s. 453

Według Kreishandwerkerschaft (sygn. 9/7/92B) i Leihglocken dzwon odlany w 1729 r. ważył 480 kg. Dzwon po rekwizycji został przydzielony do diecezji Augsburg, dzisiaj jego lokalizacja nie jest znana. Według Hauptkartei to dzwon spiżowy o wysokości bez korony równej 95 cm. Średnica dolna dzwonu wynosiła 90 cm.[6]

Dzwon ten posiadał koronę sześcioramienną z kluczem o wysokości 22 cm. W górnej części płaszcza inskrypcja  następującej treści: „ FAC . O . DEI PARA . VIRGO . PATRONA . NOSTRA . UT . SIT CAMPANA . NOBIS TER . FAUSTA . QUATERQUE BEATA  z chronogramem, zamknięta półwałkami. W inskrypcji przerywniki w formie rombów. Poniżej fryz z wici roślinnych.[7]

 Fot: M. Tureczek, Leihglocken Dzwony z obszaru Polski w granicach po 1945 r. przechowywane na terenie Niemiec, Mk i DN, 2011, s. 453

Na płaszczu iskrypcja upamiętniająca  fundatorów dzwonu: – ANTONIUS FRANCISCUS BESCHORNER AUS WOHLTETER / NKOLAUS FRANCISCUS RUPPRECHT ERB UND FREIRICHTER ALDA / ANTONIUS GRUND GERICHTSVORWALTER / FRIDRICH IUNGCK. ELTIHSTER / HANS GEORGE ESCHNER. FRANZ PAUTSCH / IOSEPH ESCHNER. FRIDRICH  PAUTSCH. FRIDRICH RICKER / HANS IUNCK. CHRISTOPH KLEHR. CHRISTOPH SOMMER KIRCHEN VETER / DIESE HIEBENAMBTE ANSTADT DER GANTZEN GEMEINE GESAMMETE / WOHLTHAETER,  a obok plakieta z przedstawieniem  Chrystusa Ukrzyżowanego.[8]

Fot: M. Tureczek, Leihglocken Dzwony z obszaru Polski w granicach po 1945 r. przechowywane na terenie Niemiec, Mk i DN, 2011, s. 453

Przeciwlegle inskrypcja upamiętniająca ówczesnego proboszcza: „ FRANCISCUS BERNARDUS ILIGNER . PFAAR  z przedstawieniem Marii i Elżbiety, poniżej inskrypcja  „VISITATIO B . V . M”. W obu  inskrypcjach występują bliżej nieokreślone przerywniki. W dolnej części płaszcza cztery półwałki. Na wieńcu inskrypcja (E), widoczna fragmentarycznie na fotografii, w karcie brak jej opisu. Język inskrypcji: łaciński, niemiecki. Forma pisma: majuskuła humanistyczna. [9]

Fot: M. Tureczek, Leihglocken Dzwony z obszaru Polski w granicach po 1945 r. przechowywane na terenie Niemiec, Mk i DN, 2011, s. 453

Nie zabrzmi też już w Niemojowie wzmiankowany wcześniej, najstarszy, bo odlany w 1602 r. dzwon. Jak podaje Marceli Tureczek, według  ewidencji Kreishanwerkerschaft (sygn. 9/7/93B ) oraz Leihglocken dzwon  ten ważył 110 kg. Dziś prawdopodobnie znajduje się kościele p.w. św. Konrada przy Theodor – Storm – Strasse w Notorf w diecezji Osnabrück.[10]

 Mimo usilnych poszukiwań nie udało się mi dotrzeć do żadnej informacji potwierdzającej tę lokalizację.

Fot: M. Tureczek, Leihglocken Dzwony z obszaru Polski w granicach po 1945 r. przechowywane na terenie Niemiec, Mk i DN, 2011, s. 453

Według Hauptkartei to dzwon spiżowy o wysokości 56,5 cm bez korony. Średnica dolna wynosi 59 cm. Korona sześcioramienna z kluczem, o wysokości 11 cm, na jej kabłąkach ornament roślinny.  Na czapie  fryz z liści akantu. W górnej części płaszcza inskrypcja „O MENSCH EIL ZU GOTS WORT BDENCK DEIEND GEWIS KOMT DER TOD", co w przytoczonym już wcześniej  przekładzie literackim Marka Biszczanika znaczy: „O człeku, spiesz za słowem Boga, zważ swój kres, a śmierć przyjdzie niechybnie”,  zamknięta zdwojonymi półwałkami.[11]

Fot: M. Tureczek, Leihglocken Dzwony z obszaru Polski w granicach po 1945 r. przechowywane na terenie Niemiec, Mk i DN, 2011, s. 453

 Poniżej perełkowanie i fryz z podwieszonych na przemian liści akantu i kwiatonów. Na płaszczu inskrypcja „1602”.[12]

Fot: M. Tureczek, Leihglocken Dzwony z obszaru Polski w granicach po 1945 r. przechowywane na terenie Niemiec, Mk i DN, 2011, s. 453

Pod datą znajdujemy  plakietę z przedstawieniem Grupy Ukrzyżowania. W dolnej części płaszcza trzy półwałki. Na wieńcu fryz z wici roślinnych i główek putto, zamknięty półwałkami. Język inskrypcji - niemiecki. Forma pisma: kapituła.[13]

Fot: M. Tureczek, Leihglocken Dzwony z obszaru Polski w granicach po 1945 r. przechowywane na terenie Niemiec, Mk i DN, 2011, s. 453

Fot: Grzegorz Rycombel

Być może to jarzmo, które wypatrzył fotograf  podczas kolejnej wizji lokalnej, należało kiedyś do jednego z dwóch zarekwirowanych dzwonów.

Fot: Grzegorz Rycombel

Dziś na dzwonnicy kościoła w Niemojowie znajdujemy samotny dzwon odlany w 1608 r. 

Fot: Grzegorz Rycombel

Dzwon odlany w 1608 r. – widok ogólny:

  Fot: Grzegorz Rycombel

Dzwon odlany w 1608 r. – widok od dołu:

Fot: Grzegorz Rycombel

Oprócz dzwonu z 1608 r. na dzwonnicy, we wnętrzu kościoła w Niemojowie znajdujemy jeszcze dzwonek  - sygnaturkę z 1727 r. z przedstawieniem Matki Bożej  z dzieciątkiem.

Fot: Grzegorz Rycombel

Hełm od płaszcza oddzielony jest dwoma zgrubionymi półwałkami, natomiast płaszcz od wieńca –jednym. Wieniec z wyraźnie zaznaczoną wargą.

Fot;Grzegorz Rycombel

Po przeciwnej stronie górnej części płaszcza znajdujemy inicjały A – F – B, poniżej – N – F – R, oddzielone od siebie przerywnikami w formie zbliżonej do rombu.

Fot;Grzegorz Rycombel